Dziś, 4 czerwca, w Dniu Wolności i Praw Obywatelskich miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika Jana Olszewskiego w Słupsku. Inicjatorami wzniesienia tego obiektu byli słupscy radni klubu PiS poprzedniej kadencji, a wsparcia finansowego na realizację przedsięwzięcia udzielił Instytut Pamięci Narodowej. Miasto zadbało o zagospodarowanie miejsca lokalizacji pomnika.
.
Jan Olszewski urodził się w 1930 roku w Warszawie. Był członkiem Szarych Szeregów, powstańcem warszawskim, współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, adwokatem, opozycjonistą w czasach PRL-u, pierwszym po II wojnie światowej premierem rządu powołanego przez Sejm wybrany w wolnych wyborach, sędzią Trybunału Stanu. Pozostawił po sobie świadectwo odwagi, bezkompromisowości i miłości do ojczyzny. Zmarł w 2019 roku.
.
Rada Miejska w Słupsku uchwałą z 29 czerwca 2022 roku podjęła decyzję o wyrażeniu woli wzniesienia w naszym mieście pomnika Jana Olszewskiego, premiera rządu polskiego w latach 1991-1992. Dziś, 4 czerwca 2025 roku, w 36. rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w powojennej Polsce, odbyła się uroczystość, która wypełniła wolę zarówno wnioskodawców, radnych klubu Prawo i Sprawiedliwość poprzedniej kadencji, jak i uchwałodawcy.
.
Podczas ceremonii odsłonięcia pomnika, która rozpoczęła się o godzinie 12 w parku Powstańców Warszawskich, odczytany został list od prezydenta Polski. W nim Andrzej Duda dziękował uczestnikom wydarzenia za manifestację przywiązania do ideałów, którym służył premier Jan Olszewski. Wyraził także wdzięczność i uznanie inicjatorom uczczenia jego pamięci – radnym miejskim klubu Prawo i Sprawiedliwość oraz Instytutowi Pamięci Narodowej, który udzielił materialnego wsparcia w realizacji całego przedsięwzięcia. Prezydent przypomniał również zasługi Jana Olszewskiego dla Polski oraz ostatni dramatyczny epizod działalności jego rządu – wydarzenia związane z częściowym wykonaniem uchwały lustracyjnej Sejmu z dnia 28 maja 1992 roku:
.
„W pamiętnej mowie sejmowej wygłoszonej 33 lata temu 4 czerwca 1992 roku, tuż przed przegłosowaniem votum nieufności dla jego gabinetu przez utworzoną ad hoc koalicję antylustracyjną, premier Olszewski zadał pytanie, które wciąż rozbrzmiewa jako jego moralny i patriotyczny testament i które powinniśmy zadawać sobie nieustannie: Czyja będzie Polska? Czy będzie należeć do całego narodu, rządzona przez wyłanianych przez niego lojalnych przedstawicieli, czy też ulegnie obcym mocom, poddana władzy osób, które powtarzają wzniosłe hasła, lecz swoimi czynami dowodzą, że patriotycznych treści nie noszą w sercu? Wybory prezydenta Polski sprzed trzech dni przyniosły jednoznaczny wynik i imponujący rekord frekwencji. Ale jednocześnie po raz kolejny ujawniły skalę podziałów ideowych, politycznych i społecznych, znaczny poziom wzajemnej nieufności i niechęci między głosującymi. Wierzę, że mój następca, prezydent elekt Karol Nawrocki oraz wszyscy obywatele angażujący się w politykę pojmowaną jako rozumne zabieganie o dobro wspólne znajdą sposób, aby polskie sprawy znowu bardziej nasz naród łączyły niż dzieliły. Tak abyśmy u stóp tego pomnika mogli powiedzieć: Panie Premierze, dziękujemy za wszystko, co Pan zrobił dla naszej Ojczyzny! Cieszymy się, że możemy Panu oznajmić: Rzeczpospolita jest i pozostanie nasza, Polaków! Jest i zawsze będzie największym wspólnym skarbem nas wszystkich, jej obywateli”.
.
W czasie uroczystości odsłonięcia pomnika Jana Olszewskiego głos zabrał także Piotr Müller, poseł do Parlamentu Europejskiego, były rzecznik rządu Zjednoczonej Prawicy, słupszczanin:
.
– Jan Olszewski to człowiek, który łączy różne wymiary pokoleniowe – z jednej strony powstańców warszawskich, Szare Szeregi, działalność opozycyjną w czasach PRL-u, to wszystko, co działo się w przemianach ustrojowych początku lat 90. Ale jest to pierwszy premier, który został wybrany przez w pełni demokratyczny Sejm; pierwszy premier po ʼ89 roku, który miał legitymację z wolnych wyborów, który otrzymał urząd premiera i sprawował go w taki sposób, aby popchnąć Polskę w kierunku zachodnim. To pierwszy premier, który twardo i jednoznacznie powiedział, że miejscem Polski jest miejsce w sojuszu północnoatlantyckim, w NATO – w tamtym czasie było to nie do pomyślenia, było bardzo odważnym stwierdzeniem, biorąc pod uwagę, co działo się za wschodnią granicą. Był pierwszym premierem, który odważnie powiedział, że należy rozliczyć się z piętnem komunizmu i tym, co robili ludzie, którzy przez ustrój komunistyczny rośli, wzrastali i krzywdzili Polskę przez lata de facto okupacji, wpływów rosyjskich, które były na terenie Polski. Ale trzeba też powiedzieć o premierze Olszewskim, że był człowiekiem, który patrzył na Polskę jako wspólnotę. Dlatego tam, gdzie mimo wszystko było to trudne, zawsze mówił o wspólnocie, aby łączyć tych nawet, którzy różnią się w poglądach. Tym bardziej jest mi miło, że z inicjatywy mojego środowiska politycznego – naszych radnych, którym chciałem serdecznie podziękować, jak i całej rady, która zdecydowała się ten wniosek poprzeć – dzisiaj stoi pomnik Jana Olszewskiego.
.
Wśród osób, które zabrały głos podczas odsłonięcia pomnika, była także prezydent Słupska Krystyna Danilecka-Wojewódzka, która podzieliła się treścią listu, jaki otrzymała od krewnego Jana Olszewskiego.
.
– „Wiadomość o odsłonięciu pomnika upamiętniającego premiera Jana Olszewskiego przyjąłem z wielką radością. Cieszę się, że postać i dziedzictwo tego męża stanu i wielkiego patrioty, a prywatnie mojego wujka i ojca chrzestnego, będzie przypominana w kolejnym mieście naszej ojczyzny. Dziękuję za zaproszenie, niestety nie mogę być obecny cieleśnie, obiecuję jednak obecność duchową na tej miłej dla mnie uroczystości. Ksiądz Michał Janocha, wikariusz generalny, biskup pomocniczy warszawski”. Jest więc także z nami rodzina najbliższa Jana Olszewskiego – mówiła podczas uroczystości prezydent miasta. – Natomiast 30 kilometrów od Słupska mieszka jego koleżanka z XIII liceum w Warszawie, pani Mira Romaniszyn. Nie mogła tu być, bo 95 lat dają już jej trudności, ale prosiła, żebym powiedziała o jednej rzeczy, zupełnie niepatetycznej – że był fantastycznym kolegą, doskonałym uczniem w liceum. Chodził do klasy równoległej, był sympatią jej przyjaciółki, więc dobrze go pamięta. Był tak lubiany, bo pomagał wszystkim w nauce, nawet pomagał ściągać.
.
Radny klubu PiS Tadeusz Bobrowski, jeden z pomysłodawców budowy pomnika Jana Olszewskiego w Słupsku, podziękował uczestnikom za obecność i pomoc w doprowadzeniu do finału zainicjowanego trzy lata temu przedsięwzięcia. Po okolicznościowych przemówieniach złożone zostały wiązanki kwiatów i wieńce od przybyłych delegacji.
.
Dzisiejsza uroczystość w parku Powstańców Warszawskich zorganizowana została przez Instytut Pamięci Narodowej oraz władze miasta Słupska. Obecni byli także m.in. Piotr Karczewski – doradca prezydenta Polski Andrzeja Dudy, europoseł Piotr Müller, Waldemar Szulc – zastępca dyrektora IPN w Gdańsku, Michał Pronobis – artysta rzeźbiarz, autor pomnika Jana Olszewskiego, przedstawiciele władz wojewódzkich, miejskich, powiatowych i gminnych, radni samorządowi, przedstawiciele środowisk kombatanckich, Dowództwo Garnizonu Słupsk, kierownictwo KMP w Słupsku, Szkoły Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Aresztu Śledczego, szefostwo Głównego Inspektoratu Morskiego, straż miejska i gminna, Rzemiosło, organizacje społeczne, polityczne, duchowieństwo, nauczyciele i wykładowcy, młodzież szkolna i akademicka oraz mieszkańcy Słupska.
.
Joanna Wojciechowicz-Bednarek, fot. JWB
