Rocznicowe obchody wybuchu II wojny światowej szczególny wymiar mają na Gochach. Symbolem tragicznych losów ludzi zamieszkujących te tereny stał się krzyż stojący na górze Piszczata. W osiemdziesiątą rocznicę tego historycznego wydarzenia poświęcony został nowy krzyż, który zastąpił dotychczasowy.
Na Gochach rocznicowe uroczystości upamiętniające wybuch II wojny światowej odbyły się w Borzyszkowach. Nieopodal tej miejscowości znajduje się wzniesienie nazywane Piszczata Góra, na której już w 1946 ustawiono krzyż poświęcony ofiarom wojny.
– Odbyła się wielka uroczystość patriotyczna, podczas której uczczona została pamięć tych mieszkańców Gochów, których zabrała druga wojna światowa – wspominał podczas kazania ks. Ryszard Górny, proboszcz parafii w Borzyszkowach. – Uroczystość miała miejsce zaledwie rok po zakończeniu wojny, a zatem pamięć i ból po poległych były bardzo żywe. Wielu z nich poginęło po uprzednim przymusowym wcieleniu do niemieckiego Wermachtu na odległych frontach, gdzie przyszło ich martwym ciałom spocząć na zawsze. Spocząć na obcej ziemi, z dala od rodziny. Ten krzyż ma nam przypominać też tych, którzy z dala od ojczyzny, od domu rodzinnego zginęli. Wiele rodzin wśród wojennego chaosu nie zostało w żaden sposób poinformowanych o miejscu śmierci swoich mężów, ojców, braci, synów. Jednak ofiarami wojny byli nie tylko mężczyźni zaciągnięci do wojska. Wiele ofiar pozostawił po sobie przemarsz wojsk sowieckich przez wsie na Gochach.
Uroczystości rozpoczęła msza święta w XVIII-wiecznym kościele parafialnym pod wezwaniem św. Marcina. Uczestniczyli w niej mieszkańcy wielu okolicznych wsi oraz przedstawiciele władz gminy Lipnica. Poczty sztandarowe reprezentowały szkoły, stowarzyszenia i organizacje działające na tych ziemiach, strażaków i leśników. Po zakończeniu nabożeństwa wszyscy wyruszyli spod świątyni w stronę Piszczatej Góry. Tę swoistą procesję prowadziła orkiestra dęta z Zapcenia. Tam, w pierwszej kolejności, poświęcony został ustawiony w tym roku nowy krzyż.
– W rocznicę wybuchu II wojny światowej obowiązkiem każdego Polaka jest przypomnienie daty 1 września 1939 roku – mówiła Ewa Świątek-Brzezińska, prezes oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Lipnicy. – Dla nas, mieszkańców Gochów, najwłaściwszym miejscem, by to uczynić jest Piszczata Góra w Borzyszkowach. Już w 1946 roku mieszkańcy chcąc upamiętnić poległych w II wojnie światowej postawili tutaj krzyż. Niestety, został on zniszczony. W 1982 roku postawiono nowy krzyż-pomnik. W tym roku zaistniała potrzeba postawienia nowego krzyża. Z tego miejsca chę podziękować wszystkim, którzy pomogli w jego wykonaniu i postawieniu.
Pod krzyżem-pomnikiem złożone zostały wiązanki kwiatów. Uczniowie szkoły w Bożyszkowach zaprezentowali krótki program artystyczny tematycznie związany z czasem wojny, a orkiestra dała krótki koncert. Ta patriotyczna uroczystość ma szczególną wymowę właśnie tutaj, na Gochach. Miejscowa ludność od początku odzyskania przez Polskę niepodległości walczyła o polskość tych ziem. To tutaj rozegrała się „wojna palikowa” podczas wytyczania polsko-niemieckiej granicy w 1920 roku. W wielu miejscach na Gochach odnaleźć można obiekty przywołujące pamięć o miejscowych bohaterach zmagań wojennych i bojów o niepodległość. Takimi są między innymi strażnice stawiane przez Fundację Naji Goche, powołaną przez Zbigniewa Talewskiego. (opr. rkh)
